GSYH’nın
Sektörlere Göre Dağılımı
Sektör
2010 2011 2012 2013 2014* 2015**
Tarım
8.8
4
4,4
4,3
4,3
4
Sanayi
7.4
-1,3
-5,6
-3,2
1,1
1,6
Hizmetler
4
-0,3
-3,1
-7,7
0,9
1,1
*Tahmin
** Öngörü EIU Iran Country Report
Reel GSYH Artış Projeksiyonu (%)
Sektör
2009
2010
2011
2012
2013
İran
0.5
2.9
3.5
4.1
3.8
Orta Doğu ve Kuzey Afrika
1
4.3
4.4
4.8
4.8
Dünya
-2.6
1.8
2.3
2.8
3
Kaynak:
EIU Iran Country Forecast
rika ülkelerine gerçekleştiriyor. Ülke, ihracat
gelirlerinin %80-90’ını, bütçe gelirlerinin
de %40-50’sini petrolden elde ediyor. 2011
yılında 87.359 milyon dolar, 2012 yılında
ise 69.094 milyon dolarlık petrol ihracatı
gerçekleştiren İran’ın, 2013’ü ise 57.737
milyon dolarlık petrol ihracatıyla tamamla-
dığı belirtiliyor.
Son yıllarda petrol gelirlerinde sağlanan
büyümeyle birlikte ülkede ekonomiye yöne-
lik politikalar da genişletiliyor. Buna bağlı
olarak yatırım harcamalarıyla birlikte ülkede
tüketim de hızla artıyor. Ekonomisinin bel-
kemiği petrol olan İran, %17’lik bir oranla
dünyada Rusya’dan sonra en büyük doğal gaz
rezervini de elinde bulunduruyor. Doğal gaz
rezervinin %48’lik bölümünü işleten İran,
boru hattı kanalıyla Türkiye, Ermenistan,
Azerbaycan’a doğal gaz ihracatı yapıyor.
GENEL EKONOMİK DURUM
2010 yılının haziran ayından itibaren uy-
gulamaya konulan Birleşmiş Milletler (BM)
yaptırımları ve yine 2010 yılından itibaren
kapsamı ile etkisi çok genişleyen ABD ve AB
yaptırımlarının sonucunda İran ekonomisi
önemli zorluklarla karşı karşıya kalıyor.
Nükleer silah üretimi kaygısıyla uygu-
lanan yaptırımlar ve bu çerçevede finansal
sektöre ilişkin sıkıntılar ile döviz sıkıntısı
gibi nedenler İran’a yıllardır ciddi ekonomik
sorunlar yaşatıyor. Bu nedenlerle bütçe ge-
lirleri azalan hükümet, doğrudan yabancı
yatırımlar ve özelleştirmeler yoluyla petrol
ve doğal gaz üretiminin sürdürülebilirliği
için gerekli yatırımların yapılmasını hedefli-
yor. İran’ın 2010-2015 yıllarını kapsayan 5.
Beş Yıllık Kalkınma Planı’nın ana temasını
enflasyonla mücadele ve yerli yatırımların
teşviki oluşturuyor. Plan’da enerji ve petro-
kimya sektörlerinde yerel şirketlere tanınan
avantajların devam edeceği belirtiliyor.
İran’ın 2013 yılında enflasyon oranı
%39’a ulaşmış olduğu görülüyor. Yüksek
enflasyonun temel nedenlerinden biri, pet-
rol gelirlerine bağlı olarak artan hükümet
harcamaları olarak gösteriliyor. Bir diğer
neden ise ithalatının %40’ını Avrupa ül-
kelerinden euro cinsinden yapan İran için
euronun değer kazanması da enflasyonist bir
etki yaratması oluyor. İşsizlik oranının 2013
yılında %16 olarak gerçekleştiği tahmin edi-
len İran’da, bu koşullar altında eğitimli iş
gücünün başka ülkelere göçü ülke ekonomisi
için uzun vadede sorun oluşturuyor.
İran’ın ulusal para birimi olan Riyal’in
resmi değeri ile serbest piyasa değeri ara-
sında geçmişte çok ciddi farklılıklar söz
EKONOMİK
FORUM
41
i
ÜLKE
