tiye uğrayan İran’a yönelik başta altın ol-
mak üzere değerli madenler sevkiyatının
da yeniden başlayacak olmasıyla iki ülke
arasındaki ticareti canlanlandıracağı öngö-
rülüyor. Öncelikli öneme sahip olan altın
ticaretindeki kısıtlamaların kalkması ve iki
ülke arasında yapılacak yeni düzenlemelerle
altın ihracatında yaşanan 1 milyar dolarlık
kaybın telafi edilmesi planlanıyor.
Yeni dönemde Türkiye ile İran arasın-
da temasların artması maden sektörüyle
birlikte inşaat, tekstil, mobilya gibi daha
birçok sektörü de yakından ilgilendiriyor.
Çoğu sektörde ambargodaki gevşemesiyle
iki ülke arasında sorunların masaya yatırıl-
masının ihracata olumlu yansıyacağı öngö-
rüsü hâkim. Duruma tekstilciler açısından
bakıldığında ise son yıllarda ambargo ne-
deniyle en büyük beşinci tekstil pazarı olan
İran’a yönelik para transferinde yaşanan so-
runlar neticesinde oluşan kaybın ihracatın
artırılmasıyla telafi edilmesi hedefleniyor.
En büyük ilk üç pazardan biri olan İran’a
satışlarında düşüş yaşayan mobilya sektö-
ründe de beklentiler yükselirken, gündem-
de olan İran doğal gazının Türkiye üzerin-
den Avrupa’ya taşınmasını sağlayacak boru
hattı projesiyle ilgili çalışmalar da boru
üreticilerini umutlandırıyor. Tüm bu geliş-
meler ışığında Türkiye-İran arasında 2012
yılı Ocak-Haziran döneminde 12 milyar 930
milyon dolar 2013 aynı döneminde 8 milyar
265 milyon dolar olarak gerçekleşen dış
ticaret hacminin artması bekleniyor.
yenin çekilmesine yönelik olarak uluslararası ortaklarla işbirliğine
sıcak bakıyor. İran ekonomisi büyük ölçüde KOBİ’lere dayanıyor.
Bu alanda uluslararası yatırımcılar için işbirliği imkânları mevcut.
İran yabancı yatırımı ülkeye çekme hedefi çerçevesinde sınır-
lamaları ve ithalat vergilerini azaltırken, serbest ticaret bölgeleri
oluşturuyor. Ülkede yatırım projeleri özellikle petrol, doğal gaz
ve madenciliğe dayalı. Ülkede uluslararası yatırımlar petrol ve
doğal gaz ve madencilik sektöründe yoğunlaşmış bulunmakla
birlikte çeşitli sanayi dallarında da yatırımlar teşvik edilmektedir.
Bu sektörlerin dışında kalan alanlarda ise yatırımlar daha küçük
ölçekli boyutta gerçekleşiyor.
TÜRKİYE İLE TİCARET CANLANACAK
Türkiye ve İran, benzer coğrafi yapı, tarih, jeopolitik konum,
nüfus ve kültürel kimlik özellikleri itibarıyla birbiri için stratejik
açıdan büyük önem taşıyor. Buna bağlı olarak iki ülke arasında
geniş bir alanda iş birliği imkânı mevcut. İran, Türkiye’ye Orta
Asya’ya kara yoluyla ulaşım fırsatı sunarken, Türkiye İran için
Avrupa’ya açılan bir kapı konumunda.
Türkiye, İran’dan günlük 100-110 bin varil arasında petrol
alımı yapıyor. İran Türkiye’ye petrol ve doğal gazın yanı sıra bakır,
plastik ve mamulleri, organik kimyasal ürünler, demir-çelik, çinko,
kurşun eşyalar ihraç ediyor. Türkiye’den ise altın, kıymetli maden-
ler, demir, çelik, mobilya, otomotiv sanayi ürünleri, dokumacılık
ürünleri, tütün ve mamulleri, kâğıt ve karton, ahşap eşya, odun,
plastik mamulleri ile mekanik cihazlar ithal ediyor.
Türkiye’nin İran’a olan ihracatı 2011 yılında 3 milyar 590
milyon dolar olurken 2012 yılında bu rakam 6 milyar 332 milyon
dolar artarak 9 milyar 922 milyon dolar olarak gerçekleştiği görü-
lüyor. İran ise Türkiye’ye 2011 yılında 12 milyar 461 milyon dolar,
2012 yılında 497 milyon dolarlık azalışla 11 milyar 964 milyon
dolar seviyesinde ihracat gerçekleştirdiği belirtiliyor. 2012 ve
2013 yıllarının Ocak-Haziran dönemleri karşılaştırıldığında Tür-
kiye’nin İran’a olan ihracatında %57, ithalatta ise yüzde oranında
bir azalma söz konusu.
Yaptırımların kısmen ortadan kalkacak olmasıyla İran’a
yönelik ticarette beklenen ivmenin en çok fayda sağlayacağı
ülkelerin başında Türkiye geliyor. Ambargo nedeniyle kesin-
EKONOMİK
FORUM
43
i
ÜLKE
Türkiye-İran Dış Ticareti
(Milyon $)
YILLAR
İHRACAT
İTHALAT
HACİM DENGE
2008
2,029
8,199
10,228
-6,170
2009
2,024
30,402
5,426
-1,377
2010
3,044
7,645
10,689
-4,600
2011
3,590
12,461
16,051
-8,870
2012
5,887
7,043
12,930
-1,156
2013
2,527
5,738
8,265
-3,211
