88 / 132
EKONOMİK
FORUM
88
U
zun bir aradan sonra 2015,
Türkiye AB ilişkilerinin yakın-
laşmasına dair umut veren
gelişmelerin ortaya çıktığı bir
sene oldu. 9 Kasım 2015 tarihli İlerleme Ra-
poru, ağırlıkla Türkiye’ye dönük eleştirel bir
bakış açısını yansıtırken; mülteci krizinde
işbirliği oluşturma ekseninde düzenlenen
29 Kasım 2015 tarihli AB-Türkiye Zirvesi,
ilişkilerde umut veren bir ısınmayı getirdi.
Zirvede mülteci sorununa destek amacıyla
3 milyar euro fon sağlanırken, 14 Aralık
2015’de Ekonomik ve Parasal Birlik faslı
müzakereye açıldı. AB Komisyonu Başkanı
Jean-Claude Juncker tarafından Güney
Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY ) tarafından
kapalı tutulan beş faslın 2016’ın ilk çeyre-
ğinde açılabileceği belirtildi.
Aslında AB’nin genişlemesinde, geçmiş-
te de rastlanan üyelik kriterlerinin ötesinde-
ki stratejik değerlendirmeler, Türkiye’yle
yaşanan son gelişmelerde de kendisini
gösteriyor. AB ile kurulacak yakın ilişkiler
ve yapılacak reformlar, devlet kurumlarının
modernleşmesini, hukukun üstünlüğünü
AVRUPA BİRLİĞİ
cazip olduğu çeşitli kaynaklarca belirtiliyor.
OECD’nin gelişmekte olan ülkelerde DYY’leri
incelediği bir çalışmaya göre; yatırımcılar bir
ülkeye sermayesini bağlamadan önce ülke-
nin yasal kurumlarının güvenilirliği, hukukun
üstünlüğü, serbest piyasanın işleyişi, yönet-
meliklerin uluslararası standartlara uyumu
gibi unsurları inceleyerek karar veriyor.
1
Hukukun üstünlüğü alanında ülkelerin
durumunu ölçümleyen başlıca endeksler-
den biri Dünya Adalet Projesi (World Jus-
tice Project) tarafından yayımlanan adalet
endeksi oluyor. Endeks altı ayrı başlıkta
ülkelerin adalet performanslarını gözlem-
liyor. Aşağıda yer alan grafikte Türkiye’de
adli düzenin içinde bulunduğu durum
belirtiliyor. Grafiğe göre Türkiye, adalet
standartlarının kalitesi açısından İsveç gibi
gelişmiş ülkelere yaklaşmak yerine, tam
tersine uzaklaşıyor. Özellikle temel haklar,
yönetimde saydamlık ve düzenlemelerin
etkinliği başlıklarında gerileme gözlenirken,
kolluk güçleriyle sağlanan asayiş alanında
göstergeler artıyor. Temel haklar azaldıkça
asayişin artması eğilimi sadece Türkiye’de
değil, bir dizi başka ülkede de izleniyor. Bu
ülkeler arasında Özbekistan, Bangladeş ve
Uganda gibi ülkeler bulunuyor. Bu ülkelerin
insani gelişmişlik açısından Türkiye’nin çok
gerisinde olması, ülkemizin adalet sunduğu
hayat standartlarıyla tezatlık oluşturuyor.
Grafikte belirtilen değişimler 2015 AB İler-
leme Raporu’na da yansımıştır. Raporda;
adalet, ifade özgürlüğü ve basın özgürlüğü
alanlarındaki gelişmeler“kaygı verici”olarak
nitelendiriliyor. Son dönemde reformların
güçlendirmesini ve bunların bir sonucu
olarak, AB kaynaklı Doğrudan Yabancı Yatı-
rım (DYY) miktarının artırabilir.
Reformların canlanacağının
göstergeleri
Türkiye AB zirvesinin oluşturduğu umut
verici atmosfer, Türkiye’nin müktesebata
yakınlaşma yolunda reform politikasına ge-
lecek dönemde ağırlık vermesine zemin ha-
zırlıyor. Zirvede, Ekonomi ve Parasal Politika
faslının açılmasının kararlaştırılması ve ara-
larında Yargı ve Temel Haklar ve Adalet, Öz-
gürlük ve Güvenlik fasıllarının da bulunduğu
beş faslın açılabileceğine dair umut verici
atmosfer, reform sürecini canlandırabilecek
potansiyeli gösteriyor. Zira kurulan 64’üncü
Hükümet’te tek yeni makamın “Reformdan
Sorumlu Başbakan Yardımcılığı” olması da
reformların canlanacağına işaret ediyor. AB
müktesebatına uyum amacıyla devlet ku-
rumlarını uluslararası standartlarla buluştur-
manın çeşitli faydaları bulunuyor. Devlet ku-
rumlarının güvenilir ve yargının etkin olduğu
ülkelerin yabancı yatırımcı açısından daha
1)
OECD Overview (2002) Foreign Direct Investment for Development; Maximising Benefits, Minimising Costs, OECD Publications, Paris.
Ceza
Hukuku
Medeni
Hukuku
Düzenlemelerin
etkinliği
Temel Haklar
Yönetimde
saydamlık
Türkiye 2012
Türkiye 2015
İsveç
Yolsuzluktan
arınmışlık
İdarenin yetkilerinin
sınırlanması
Asayiş
Dünya Adalet Endeksi, Türkiye Göstergeleri 2012 ve 2015
Kaynak:
Dünya Adalet Endeksi (World Justice Project).
Dünya Adalet Endeksi, Türkiye
Göstergeleri 2012 ve 2015
Sıra (2015)
İdare yetkilerinin sınırlanması 95/102
Yolsuzluktan arınmışlık
49/102
Yönetimde saydamlık
82/102
Temel haklar
96/102
Asayiş
68/102
Düzenlemelerin etkinliği
46/102
Medeni Hukuk
63/102
Ceza Hukuku
76/102
Kaynak:
Dünya Adalet Endeksi (World Justice Project)