Forum 259

92 / 132

EKONOMİK FORUM 92
Atatürk döneminde uçak sanayii
Türkiye’nin kendi uçağını üretmesi batılı sanayicileri ve uçak
fabrikası üreticilerini endişelendiriyordu. İngiliz ve Almanlara
göre Amerika’nın endişesi daha büyüktü. Başlangıçta
başaracağımıza inanmıyorlardı, başarınca telaşa düştüler yerli
işbirlikçilerini devreye sokarak üretimi engellemeye başladılar.
“Biz verelim boşuna uğraşmayın”dediler.
U lu Önder Atatürk gelecekte
dünyada havacılığın ne kadar
önem kazanacağını sezmişti.
Cumhuriyetin kurulmasından
hemen sonra Havacılık Sanayi için kolla-
rını sıvadı. Atatürk havacılık çalışmalarına,
Atatürk 16 şubat 1925 de sonraları adı Türk
Hava Kurumu (THK) olarak değiştirilen Tür-
kiye Tayyare Cemiyetini kurarak başladı.
Uçak sanayini kurmak ve uçak imal etmek
konusunda ilk ve en önemli adım Kayseri’de
kurulan uçak fabrikasıydı. Fabrika Türk-Al-
man işbirliğiyle kuruldu.
I. Dünya Savaşı’ndan yenilgiyle ayrılan
Almanya’nın Versaille Antlaşması’yla uçak
üretimi kısıtlanmıştı. Elindeki birikimleri-
ni eski müttefikleri olan Türklere aktararak
havacılık çalışmalarına devam etmek isti-
yorlardı. Bu amaçla ülkemize destek oldular.
Fabrika için gerekli malzemeler Ham-
burg’dan gemilere yüklenerek Mersin Lima-
nı’na getirildi. Oradan da Ulukışla’ya trenle
gelen malzemeler manda arabaları ve de-
velerle (Kayseri’ye demir yoluyla 29 Mayıs
1927’de ulaştı) Kayseri’ye getirildi. Alman-
ya’dan gelen mühendis, teknisyen ve Türk
işçileriyle inşaata başlandı. O günkü gaze-
teler fabrikanın kuruluş haberini şöyle verdi:
“Kayseri tayyare fabrikasının küşatı yapıl-
dı. Ameleler işbaşı yaptı.”
6 Ekim 1928’de resmen üretime geçen
fabrikada Türk ve Alman ekipleri birlikte
çalıştı. İlk olarak çift motorlu Junkers A-20
model uçak üretilmeye başlandı. Bir süre
sonra Junker firması tüm hisselerini Tayyare
Cemiyeti’ne devretti. Türk Tayyare Cemiyeti
üretime devam etti.
Kayseri uçak fabrikasında 1932 yılına
kadar Junkers A-20 tipi telsiz donanımlı 15
Nazmi KAL l
EKONOMİ TARİHİ
Fotoğraflar:
Dünya Gazetesi Fotoğraf Arşivi ve TOBB Fotoğraf Servisi