85 / 132
85
EKONOMİK
FORUM
lendirilirken, yatırımcıların yalnızca yüzde
44’ü yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik
tarifeli alım garantisini yeterli bulduklarını
beyan etmişlerdir. Firmalar, teşviklerle ilgili
olarak kamu görevlileri tarafından yeterince
(yüzde 75) bilgilendirilmektedir ve çok az
bir kısmı (yüzde 25) teşvik başvuruları ya da
kullanımında sıkıntı yaşamakta.
Enerji yatırımlarını cari açık yönünden
değerlendirirken konuya yalnızca birincil
enerji kaynağı ithalatı yönünden bakılma-
malı. Türkiye’de enerji üretimi için kullanılan
makine-ekipman da yüksek oranda ithal
edilmekte. İthalatta kaynak olarak Avrupa
ülkeleri (yüzde 53) ve Çin (yüzde 35) ilk sıra-
larda gelmekte. Avrupa ülkeleri arasında ise
Almanya yaklaşık yüzde 50’lik bir paya sahip.
Ankete katılan yatırımcıların ancak yüz-
de 37’si yerli makine-ekipman kullandıklarını
söylemişlerdir. Orta ve büyük ölçekli yatırım-
cılar küçük ölçeklilere göre daha fazla ithal
makine-ekipman kullanmakta. Küçük ölçekli
firmalar yerli ürünü tercih etmelerindeki en
önemli nedeni yerli ürünü daha ucuza mal
edebilmeleri olarak ifade etmişler
(Tablo12)
.
Teşviklerin etkisi, ek teşviklerden yararlanma
imkanı da önde gelen nedenler arasında
sıralanmakta.
Enerji ekipmanlarının yurtiçinde üre-
tilmesi ve yerli makine-ekipman kullanım
oranlarının artışı bir taraftan cari açık soru-
nuna çözüm olabilecekken; diğer taraftan
da firmaların enerji alanında ihtiyaç duyulan
daha yüksek teknolojili makine-ekipmanla-
rın üretimine
yönlendirilmesi, imalat sanayiinde üre-
timin katma değerini artıracak bir strateji
olarak ele alınabilecek. Yatırımcıların yeni
teknolojiler geliştirmeye ya da kullanmaya
yönelik faaliyetleri bu açıdan değerlendi-
rildiğinde yeterli seviyede görülmemekte.
Firmaların yaklaşık olarak yarısı (yüzde 48)
böylesine bir faaliyette bulunduğunu beyan
etmiştir. Ancak, bu faaliyetler yeni ürün/
hizmet geliştirilmesinden çok, bu yeni ürün/
hizmetlerin üretim süreçlerinde kullanılma-
sına odaklanmakta. Yeni/geliştirilmiş ürün
ya da hizmetin yatırımcılar tarafından kendi
faaliyetlerine entegre edilmesi çoğunlukla
yeni makine ve ekipman alımı ya da teknik
eleman istihdamı gibi (sırasıyla yüzde 24.5 ve
21.1) dış kaynakların sürece dahil edilmesiyle
olmakta
(Tablo 13)
. Yatırımcıların ihtiyaçla-
rına yönelik makine-ekipmanı tedarikçisiyle
birlikte geliştirmesi ya da firma dahilinde
geliştirmesi/uyarlaması ise şirketler için, uy-
gulama bakımından çok daha alt sıralarda
kalan alternatiflerdir.
Firmaların ürün/hizmet geliştirmek ya
da geliştirilmiş ürün/hizmeti kendi üretim
süreçlerinde kullanmak için ne gibi finansal
kaynaklara başvurdukları, söz konusu faa-
liyetlerin sürdürülebilirliği açısından önem
taşımakta. Firmaların önemli bir kısmının
(yüzde 43) bu faaliyetleri öz kaynaklarıyla
finanse ettiği görülmekte
(Tablo 14)
. Öz
kaynakların yeterli olmadığı durumlarda
ise (yüzde 29) banka kredisi kullanılmakta.
Kamu finansmanı ve AB/diğer dış kaynaklara
başvurma oranı oldukça düşük. Teşviklerle
ilgili bilgilendirmenin yeterince yapıldığını
ve teşviklere başvurma konusunda çok az
sıkıntı yaşadığını düşünen yatırımcıların,
yeni teknolojilerin/hizmetlerin geliştirilmesi/
kullanılması konusunda da özkaynak ya da
banka kredisi gibi görece daha maliyetli
finansman yöntemleri yerine kamu finans-
man olanaklarından daha fazla yararlanması,
gerek sektör, gerekse sanayi stratejisi açısın-
dan önemli getirilere olanak sağlayabilecek.
Tablo 11: Teşvikler ihtiyaca yönelikmi? (%)
Fosil yakıtlar
Yenilenebilir enerji
69.6
86.9
Tablo 12: Makine-ekipmanı
yurtiçinden temin etme nedenleri (%)
Daha ucuz olması
Teşviklerin etkisi
Ek teşvikten yararlanma imkanı
Daha kaliteli olması
31.4
29.9
29.9
8.8
Tablo 14: Yeni teknoloji/süreçlerin
finansman yöntemi (%)
Şirketin öz kaynaklarıyla
Banka kredisiyle
Kamu finansmanıyla/teşvikiyle
(TTGV, TGSD, TÜBİTAK,
KOSGEB, Kalkınma Ajansı)
Diğer
AB ve diğer dış kaynaklarla
43.1
29.4
11.8
11.8
3.9
Tablo 13: Yeni ürün ya da hizmet kullanımı için izlenen yol (%)
Yeni makine veya ekipman alımı suretiyle
Teknik eleman istihdamıyla
Yurtiçinden lisans alınarak veya anahtar teslimi teknoloji projesi hizmeti satın alınarak
Yurtdışından lisans alınarak veya anahtar teslimi teknoloji projesi hizmeti satın alınarak
Ekipman veya makine tedarikçisiyle birlikte geliştirilerek
Firma dahilinde geliştirilerek veya uyarlanarak
Ana şirketten transfer edilerek
24.5
21.1
14.7
13.2
10.3
8.8
7.4