100 / 132
EKONOMİK
FORUM
100
Sürdürüleb l r
büyüme ç n yatırım
Sadece Amer ka B rleş k
Devletler değ l her yerde
artık sözler n eylemlere
dönme ve sürdürüleb l r
kalkınmaya yüksek yatırım
çağını başlatma vakt d r.
ABD ve Avrupa ayrıca, yen
büyük altyapı programlarına
ht yaç duymaktadır.
Jeffrey D. Sachs, Columbia Üniversitesi’nde Sürdürülebilir Kalkınma
Profesörü, Sağlık Politikası ve Yönetimi Profesörü ve Dünya Enstitüsü
Direktörüdür. Ayrıca Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne Milenyum
Kalkınma Hedefleri konusunda Özel Danışmanlık yapmaktadır.
B
ugün dünya ekonomisinde büyük hayal kırıklığı ya-
ratan durum, düşük yatırım oranıdır. 2008 mali krizi
ile sonuçlanan yıllarda, yüksek gelirli ülkelerdeki bü-
yüme, konut ile özel tüketime yapılan harcamalarla
hızlanmıştı. Kriz olduğunda ise her iki harcama türü de sert bir
şekilde düştü ve boşluğu doldurması gereken yatırımlar ise asla
gerçekleşemedi. Bunun değişmesi gerek.
Krizin ardından, dünyanın en büyük merkez bankaları faiz oran-
larını aşağı çekerek, harcamayı ve istihdamı tekrar canlandırmayı
denedi. Bu strateji bir dereceye kadar işe yaradı. Sermaye piyasalarına
likidite akıtarak ve piyasa faiz oranlarını düşük tutarak, karar vericiler,
yatırımcıların hisse senedi ve bono fiyatlarını artırmalarını teşvik etti.
Mali açıdan zenginlik
Bu da bir yandan tüketimi ve ilk halka arz aracılığıyla bazı
yatırımları teşvik ederken, sermaye kazanımları aracılığıyla mali
açıdan zenginlik yarattı.
Ancak bu politika da sınırlarına dayandı ve inkar edilemez
maliyetler doğurdu. Sıfır seviyesinde veya altındaki faiz oranlarıyla
yatırımcılar, ciddi spekülatif sebeplerle borç aldı. Sonuç olarak da
yatırımların genel kalitesi düştü, kaldıraç ise yükseldi. Merkez ban-
kaları en nihayetinde kredileri sıkılaştırdığında, varlık fiyatlarında
belirgin bir düşüş riski bulunmaktadır.
Para politikası sınırları zorlandığında, yüksek hızlı trenler, karayolla-
rı, limanlar, düşük karbonlu enerji, güvenilir su ve sanitasyon ile sağlık
ve eğitimde uzun vadeli yatırımlarda artış eksik kaldı. Bütçedeki tasar-
ruflar, kamu yatırımını kısıtladığından ve kamu politikası ile uluslararası
vergilendirmeye dair büyük tereddütlerin özel yatırımı engellemesiyle
bu tür harcamalar yüksek gelirli ülkelerde genel olarak düştü.
Yüksek
hızlı
tren
ABD eski Başkanı Barack Obama’nın yüksek hızlı tren ve diğer
modern altyapıya yatırım yapılacağı konusundaki vaatlerine rağ-
Prof. Jeffrey
D. Sachs