Bu kayalarda yapılan ilk araştırma-
nın başlangıcı 1821 yılına, ABD’deki Fre-
donia-NY’de sığ bir bölgede yapılan gaz
üretimine kadar gidiyor. Sonraki yıllarda,
1930 ve 1947’de yatay sondaj ve kaya par-
çalama denemelerinin olduğu da biliniyor.
Fosil kaynakça zengin şeylleri endüstriyel
ölçekteki ilk kırma-çatlatma-parçalama ve
petrol/gaz üretimi denemelerinin 1970-
1980’li yıllarda yapıldığı görülüyor. Ancak
bu kayalardan o zamanki teknolojiyle pet-
rol veya gaz elde edilmesi ekonomik bulun-
muyordu. Sonuçta bu kayalar, Devon Ener-
gy grubuna bağlı Mitchell Energy şirketinin
1998’de bulduğu ve “slick-water” olarak ad-
landırdığı teknolojiye kadar önemsenme-
yen kaynak kayalar olarak kaldı.
“Slick-water” teknolojisi kayaların son-
dajla delinmesi sırasında kullanılan basınçlı
suyun yanı sıra çeşitli kimyasal malzemele-
rin kullanılması esasına dayanıyor. Kulla-
nılan kimyasallar kaya içindeki bağlantılı
gözenekleri artırıp gaz akışını hızlandırarak
üretimi artırıyor ve gaz üretimi ekonomik
hale geliyor. Bu kayaların jeolojik olarak
ABD ve Kanada’da çok yaygın olarak bulun-
ması, bu ülkelerde çalışmaları bu yöne doğ-
ru kaydırdı ve günümüze kadar çalışmalar
son hızla devam etti. (Harita 1) Hatta ABD,
2035 yılında toplam gaz ihtiyacının %46’lık
kısmını bu kaynaklardan karşılayacağını id-
dia eder hale geldi.
Bu kayaçların Türkiye’de de bulunması
nedeniyle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan-
lığı, Doğu-Güneydoğu ve Trakya bölgelerin-
de bulunan bu kayalarda araştırma yapmak
için çalışmalara başladı ve haberler doğruy-
sa Shell şirketiyle detayları bilinmeyen bir
ön anlaşma da yapıldı. (Harita 2)
Buraya kadar her şey Türkiye için de
olumlu gözüküyor. Peki, bu olayların arka-
sında bilinmeyenler var mı? Bu konu nasıl
oldu da son birkaç yıl içinde çok popüler
hale geldi? Olayların arka planında farklı
hesaplar var mı? Bu gazın, bulunduğu ül-
keler için çözüm olacağı ne derece doğru?
Bu gazı üretirken karşılaşılacak problemler
eskiden de bilindiği halde şimdi neden bu
problemler yokmuş gibi bir hava estiriliyor?
BULUNDUĞU MUHTEMEL KONUMVE
KAYA GAZININ ÜRETİMİ
ABD-EIA tarafından hazırlanan şema-
tik şekil, konvansiyonel (geleneksel) petrol
ve gaz yataklanma şekillleriyle unconven-
tional (geleneksel olmayan) petrol ve gaz
kaynaklarını gösteriyor. (ŞEKİL 1) Şeyl
gazının yanı sıra sık dokulu kum taşı için-
EKONOMİK
FORUM
81
i
Prof. Dr. Doğan AYDAL
Öğretim Üyesi
Ankara Üniv, Mühendislik Fakültesi
Ô
Harita 2:
Türkiye’deki
kaya gazı
alanları
Kaynak:
ABD-EIA
