Vasatlık tuzağından
nasıl kurtuluruz? (II)
RÜŞTÜ BOZKURT
B
ilim ve teknolojideki her köklü değişi-
min yarattığı eğilimler, son çözümlemede
toplum yapısını değiştiriyor: Yeni yaşam
biçimleri, yeni yaşam tarzları, çatışma ve
işbirliği alanları, yeni yasal düzenleme ihtiyaçları
gibi sorunları ortaya çıkarıyor.
Gelişmiş bir toplum olmak istiyorsak, vasatlığı
aşarak temel eğilimlerin yarattığı yeni karşılıklı
bağımlılık ilişkilerini tanımlamalıyız. Çok genel çiz-
gileriyle
karşılıklı bağımlılık ilişkileri
aşağıdaki
alt başlıklarla ele alınabilir:
Akışların Hızlanması Ve Bağlantıların
Artması:
Bilimve teknolojik gelişmelerin yarattığı
ulaşılabilirlik, erişilebilirlik olanaklarının yanı sıra
biyoloji, fizik ve kimyadaki gelişmelerin yarattığı
yeni malzemelerin geleneksel malzemelerin yerine
ikame edilmesi gibi gelişmeler üretim sistemleriyle
insanlar arasındaki ilişkileri alabildiğine hızlandırı-
yor ve bağlantılarını artırıyor.
Kentleşmenin hızlanması
“toplanma ilkesini”
tarihte hiç görülmedik hızlara ulaştırıyor, insan-
ları yakınlaştırdığı kadar yarıştırıyor ve rekabet
ettiriyor. Kentlerde her şey gözle ve sözle denet-
lenebilecek kadar
“büyük gözaltına”
alınıyor.
Bu nedenle, akışların hızlanması ve bağlantıların
artması, insanlar arasında işbirliği ihtiyacını da
farklılaştırıyor.
Vasatlıktan kurtulmak istendiğinde, dünya
genelinde akışların hızlanması ve bağlantıların
artmasının yarattığı “alternatif tepki biçimlerini”
yeniden ayarlamak ve başka toplumlardakine
“eş
değer”
hale getirmek gerekiyor.
Uzmanlıkların Artması Ve Bağımlılıkla-
rın Derinleşmesi:
İnsanlar arasında bağlantıları
artıran ve işbirliklerini zorunlu hale getiren etken-
lerden biri de uzmanlıkların giderek derinleşmesi
oluyor. Eğitimsisteminden, devlet örgütlenmesine,
sivil inisiyatiflerden iş örgütlenmelerine kadar her
alanda uzmanlığın gerektirdiği derinliği kavrama-
dan vasatlık aşılamaz. Uzmanlığın gerektirdiği
işbirliklerini kurabilecek zihinsel olgunluk gerekir.
“Bizde ortaklık olmaz”
gibi bir önyargı, yerleşik
doğru, kalıp düşünce ve ezberin bizleri kuşatması-
na, sınırlamasına, yaratıcı yeteneklerimizin önünü
tıkamasına izin verirsek, vasatlığın tuzağından
kurtulamayız.
Zihinsel Ulaşılabilirlik Ve Erişilebilirlik
Olanaklarının Genişlemesi:
Görsel ve işitsel
medya kanallarının genişlemesi ve çeşitlenmesi,
fiziki anlamda olduğu gibi, zihinsel erişilebilirliği
de alabildiğine artırıyor. Teknoloji, dünyanın en
uzak köşesindeki olumlu gelişmeler kadar acıları,
baskıları ve insan haklarına saldırıları da evimize
getiriyor.
Zihinsel erişilebilirlik rekabeti yaygınlaştırıyor
ve derinleştiriyor. Bu rekabetle baş edebilmenin
yollarından biri, organik büyüme diğeri de, ortak-
lık, işbirliği ve güçlerin birleştirilmesi ile rekabet
edebilir ölçek, rekabet edebilir teknolojik dona-
nım ve işe yarar yönetişim becerilerine ulaşma…
Vasatlığı aşarak gelişmişlik düzlemine ulaşmak
için zihinsel gelişmede yeni bir aşamaya geçilmesi
gerekiyor.
Uzmanlaşma Nedeniyle Disiplinlerarası
İşbirliklerindeki Yapı Değişmesi:
Bilim ve tek-
nolojideki gelişmelerin ayrıntıya doğru ilerlemesi
uzmanlaşmayı artırıyor. Çok farklı disiplinlerin
birlikte belli alanlara odaklanması başarılı sonuçlar
yaratıyor. Bir toplumvasatlık tuzağına yakalanmak
istemiyorsa, uzmanlaşmada giderek daha ayrıntıya
inmeli ve işbirliklerini geliştirerek toplamverimlili-
ği artırmalıdır ki, ayakta durabilsin.
Teknolojiye Erişilebilirliğin Artması ve
Kalite Homojenliği:
Çağımızın çok temel özellik-
lerinden biri de teknolojiye herkesin ulaşabilmesi,
insandan görece bağımsızlaşan kalite homojenliği
yaratıyor olması. Gelişmiş bir toplumla gelişmekte
olan toplumun ürettikleri arasında kalite farkının
azalması, marka ve imaja bağımlılığı artırıyor.
Vasatlık tuzağından kurtulmak için, marka ve
imaj yaratacak gelişmeyi yakalamak zorunlu olu-
yor. Ülke imajından beslenen firma ile ürün imajı
Vasatlık tuzağından uzaklaşmak ve bir çerçeve oluşturmak
için, iş çevresinin “rakip stratejileri” bileşenini dikkatle analiz
etmeliyiz.
Rakipler hakkında net bilgi sahibi olmalıyız ki, hangi
yönlerimizin vasat kaldığını, yetkinliklerimizin neler olduğunu
net biçimde ortaya koyabilelim.
YÖNETİM
90
EKONOMİK
FORUM
