88 / 134
Asya’nın
çok
taraflılığı
JOSEPH E. STIGLITZ
U
luslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya
Bankası yıllık toplantılarını yapmaya
hazırlanıyor, ama küresel ekonomi
yönetimindeki büyük sansasyon ha-
berleri Washington’dan alınmayacak. Aslında
haberler geçtiğimiz aylarda İngiltere, Almanya,
Fransa ve İtalya’nın 30’un üzerinde kurucu üyesi
olan Asya Altyapı Yatırım Bankası’na (AIIB) katıl-
dığında alındı. Çin tarafından faaliyete geçirilen
50 milyar dolarlık AIIB, günümüzün kurumsal
yapılarındaki finansman kapasitesinin çok üstün-
de olan Asya’nın muazzam altyapı ihtiyaçlarının
karşılanmasına yardımcı olacağı düşünülüyor.
AIIB’nin faaliyete geçmesi ve birçok hüküme-
tin bunu desteklemeye karar vermesinin evrensel
kutlama nedeni olabileceği düşünülebilir. IMF,
Dünya Bankası ile diğerleri için durum böyleydi.
Fakat zengin Avrupa ülkelerinin katılma kararı,
şaşırtıcı biçimde, ABD yetkililerini öfkelendirdi.
Adı verilmeyen ABD’li bir kaynak, İngiltere’yi
Çin’i “sürekli desteklemekle” suçladı. ABD ise
diğer dünya ülkelerine AIIB’den uzak durmaları
için, el altından gizli bir şekilde baskı sürdürüyor.
Ne yazık ki, ABD’nin bu güvensizliğinin küresel
etkisi onun idealist retoriğini gölgede bırakıyor ve
Asya’nın gelişen ekonomilerini güçlendirmeye yö-
nelik mühim bir fırsatı tepmesine neden oluyor.
Çin’in kendisi ise altyapı yatırımının gelişime
katkı sağlayabildiğinin bir kanıtı oluyor. Geçtiği-
miz aylarda ülkenin, zamanında ücra köşelerinde
kalan fakat şu anda bağlantının kurulması ve bu
bağlantıyla daha özgür bir şekilde insanların,
malların, yatırımların, fikirlerin alışverişinin
sağlanması sonucu zenginleşmiş bölgelerine
ziyarette bulundum.
AIIB’İN KÜRESEL AVANTAJLARI
AIIB Asya’nın diğer bölgelerine de benzer
avantajlar getirebilir ki, bu da ABD’nin muha-
lefetini daha da ironik yapar. Başkan Barack
Obama’nın yönetimi ticaretin erdemlerini sa-
vunuyor, ama gelişmekte olan ülkelerde, altyapı
eksikliği ticaretin önünde tarifelerden çok daha
ciddi bir engel teşkil ediyor.
AIIB gibi bir kaynağın başka bir önemli kü-
resel avantajı daha var. Bugün bütün dünya ül-
keleri toplam talebin yetersizliğinden sıkıntı
çekiyor. Finans piyasaları tasarrufları, gelirlerin
tüketimden fazla olduğu yerlere aktarılmasını
sağlayamadığını kanıtladı.
Ben Bernanke ABDMerkez Bankası’nın (FED)
başkanlığını yaptığı dönemde bu sorunu yanlış-
lıkla “küresel tasarruf bolluğu” olarak tanımladı.
Ancak bu kadar büyük altyapı ihtiyaçlarının ol-
duğu bir dünyada, mesele bir tasarruf fazlalığı
veya iyi yatırım fırsatlarının eksikliği değildi. Asıl
ANALİZ
86
EKONOMİK
FORUM
Joseph E. Stiglitz Columbia
Üniversitesi’nde profesör
ve Nobel Ekonomi ödülü
sahibidir. Bruce Greenwald
ile beraber kaleme aldığı
en son kitabı, Öğrenen
Bir ToplumYaratma:
Büyümeye, Gelişmeye
ve Sosyal İlerlemeye Yeni
Bir Yaklaşım (Creating a
Learning Society: A New
Approach to Growth,
Development, and
Social Progres) ismini
taşımaktadır.
İngiltere, Fransa, İtalya,
Almanya ve AIIB’ye katılma
kararı veren diğerler ülkeler
tebrik edilmeli. Çin’de
çoktan olduğu gibi altyapı
iyileştirmelerinin bölgenin
diğer yerlerinde de hayat
standardını yükseltmesi amacını
gerçekleştirmeye yardımcı
olmaları için hem Avrupa’daki
hem de Asya’daki ülkelerin de
AIIB’ye katılacağı umuluyor.