Forum_260

EKONOMİK

FORUM

programının kağıt röportörlüğü ile görevlen-

dirildiğim”bildiriliyordu.

O zamanki İktisat Vekili Şakir Kesebir’e

Türk kağıt sanayi kurulması amacı ile çok

yönlü çalışmalarımı açıklarken hammadde

kaynaklarımız ve bu arada Keçiborlu Kükürt

cevherimiz hakkında da bilgi verdim. O za-

manlar kükürt ihtiyacımızı karşılayan Sicilya

Kükürt şirketinin kükürt kaynaklarımızdan

faydalanma imkanını nasıl yok ettiğini anlat-

tım. Sicilya şirketi kurduğu bir temsilcilikle her

yıl Keçiborlu kükürt işletme imtiyazını alıyor

ve işletmek yerine Sicilya’dan ithal ederek

ihtiyacı karşılıyordu. Açıklamalarımı dikkatle

dinleyen Sayın Bakan bu konunun uzmanı

Şahap Bey’i çağırtarak Keçiborlu kükürtleri ile

ilgilenmesi ve derhal imtiyazın iptali ile kamu

tesisi olarak bir üretimprojesinin hazırlanması

emrini verdi. Bir süre sonra Keçiborlu kükürt

fabrikası işletmeye açıldı.

Şakir Kesebir’in bu kararı hükümetin ulusal

kaynaklarımız hakkında ciddi tutumunun bir

göstergesi olarak beni duygulandırdı ve ça-

lışma arzumu artırdı. Sonuçta Türk selüloz ve

kağıt sanayinin kurulması gereğini ve faydala-

rını anlatan raporumbeğenildi ve takdir edildi.

Kısa zamanda projeyi ve ihale şartnamesi-

ni hazırladım. Dünyanın tanınmış 23 firmasın-

dan teklifler geldi. İhalenin yapılacağı gün bü-

yük bir sürprizle karşılaştım. Maliye Müsteşarı

Ali Rıza imzası ile gelen yazıda kağıt fabrikası

kurma işinin ertelendiğini yazıyordu. Uğradı-

ğım hayal kırıklığını tahmin edemezsiniz.

Fabrikayı kurdurmama girişimleri

Nedenini araştırdım. Bana komisyon

öneren ithalatçı firmalar fabrika kurulması

girişimini baltalamak, yetkili makam sahip-

lerinde kuşkular uyandırmak amacı ile çaba

harcamaya başladıklarını biliyordum. Bir ta-

raftan İstanbul’daki yayın organlarında ma-

kaleler, haberler yayınlatıyorlar diğer taraftan

da Ankara’ya adamlar göndererek Teşvik-i

Sanayi Kanunu’ndan faydalanmak amacıyla,

Türkiye’de kağıt fabrikası kurmak istediklerini

belirtiyorlar, fabrika kurmaya uygun bölgeleri

saptamak için bir süre inceleme yapma mü-

saadesi istiyorlardı. Amaçları “suret-i haktan”

(yapıyor) görünerek, uzman kişilerin rapor

ve sözleriyle zihinleri bulandırmak, tereddüt

uyandırmak, fabrikanın kurulmasını engelle-

mek, en azından geciktirmekti.

NitekimBolu ve Kastamonu bölgelerinde

yaptıkları iki aylık bir inceleme gezisinden

sonra Türkiye’nin, kağıt sanayine uygun ol-

madığı konusunda rapor hazırlamışlar ve o

zamanki iktisat vekili Mustafa Şeref’e hem

yazılı hem de sözlü olarak sunmuşlardı.

Raporun içeriği

Benimde gördüğüm raporun içeriği şöy-

le idi:

Türkiye’de kağıt üretimi için gerekli lifi

hammadde yoktur.

Kağıt imalatı için bol su lazımdır. Tür-

kiye’deki akarsular, bol ve berrak su teminine

elverişli değildirler.

Islak kağıdı kurutmak için çok buhar

ister, böylesine çok suyu buharlaştırmaya

yetecek kömürü temin etmek güçtür.

Kağıt makineleri ve tesisleri çok

komplikedirler, bunları gereği gibi işletecek

yetenekte personel bulmak da olanak dışı

görülmektedir.

Gerçi Vakit Gazetesi’nde bu dayanaksız

ve yanlış iddialara gerekli cevapları verdim,

tezlerini çürüttüm ama yine de etkili olama-

dım. İşin garibi, Maliye Bakanlığı ve Bakan

Fuat Ağralı da bu iddialardan hareketle kağıt

fabrikasının kurulmasına karşı çıkıyordu. Ba-

kana göre hem fabrikanın kurulması için para

harcanacak, hem de kağıttan alınan gümrük

vergisi geliri kuruyacak, bu yüzden de bütçe

açık verecekti! Böylesine dayanaksız tered-

dütlerle 1929 yılında Kağıt Sanayi Projesini,

rafa kaldırdılar.

Neler olmuştu, nedenvazgeçilmişti?

Bu olayı İsmet Bozdağ’ın“Bir Devrin Perde

Arkası”adlı kitabından aktarayım.

“O yıllarda kağıt ve karton genellikle Orta

Avrupa ülkelerinden getiriliyordu. Bu fabri-

kaların Türkiye’de temsilcileri vardı. Bunlar

aldıkları komisyonlarla ceplerini şişirtmekte

idiler. Bu yüzden kağıt fabrikasının kurulma-

sına karşı çıkıyorlardı. Bu temsilcilerin Bü-

yük Millet Meclisi’nde ve hükümette güçlü

sözcüleri vardı. Buna rağmen Tekel Bakanı

kağıt ve karton ihtiyacını karşılamak için bir

kağıt fabrikası kurma kararı verdi. Mehmet

Ali Kağıtçı’ya planlarını çizdirdiler. Projelerini

hazırlattılar ve ihaleye çıkardılar.

Çıkarcı çevreler kıyamet koparıyorlardı.

Gazetelerde yazılar yazılıyor, politik çevrelerde

konuşmalar yapılıyor, Türkiye’de bir kağıt fab-

EKONOMİ TARİHİ

Sümer Bank Kağıt ve Karton Fabrikası Kurucu

Müdürü Mehmet Ali Kağıtçı, yıllarca süren

çalışmaları sonunda idealinin hakikat oluşunu

idrak mutluluğu içinde

Mehmet Ali Kağıtçı, "Papeteries de France"ın

Lancey'deki (Jsère), Mihaniki Hamur, Paçavra,

Saman ve Odun Selülozları, Yazı, Tabı ve

Ambalaj kağıtları; Karton ve Mukavva

Fabrikaları Kompleksi'nde çalışırken.

(Foto: Mehmet Ali Kağıtçı)