pıyor. Aralarındaki ticaret ve yatırım
hacminin büyüklüğüne rağmen AB
ve ABD’nin birbirlerinin ticare-
tindeki payında son dönem-
lerde ciddi bir azalma olduğu
görülüyor. AB’nin dünya ülke-
lerine yıllık ihracat artışı %7,6
iken, ABD’ye olan ihracatın-
daki artış sadece % 1 ile sınırlı
kalıyor. ABD’nin AB’nin toplam
ithalatındaki payı ise son on
yılda yarı yarıya azalarak % 20,8
seviyesinden % 11,1’e düşüyor.
Mali krizinde etkisiyle AB’den
ABD’ye gelen doğrudan ser-
maye yatırımlarında bir dü-
şüşün meydana geldiği göz-
leniyor. Avrupa menşeli
yatırımcıların küresel
talebin de düşme-
siyle yatırımlarını
gözden geçirme-
sinin bunda etkisi
var gibi görünüyor.
Düşüş oranı ise 2012
yılında %40’lar dü-
zeyinde gerçekleşiyor.
AB’ye gelen ABD kaynak-
lı yatırımlarda da önemli bir
azalma görülüyor.
Diğer taraftan gerek AB gerek ABD’nin
büyük beklentilerle girdikleri ve Dünya Ti-
caret Örgütü bünyesinde başlatılan Doha
Kalkınma Turu çok taraflı ticaret müzake-
relerinin zaman içinde açmaza girmesi de
başka önemli bir etken. Zira gerek tarım
ve tarım-dışı ürünlerde gerek hizmet tica-
retinde serbestleşme ve pazara giriş konu-
sunda bir sonuca varılamamış olduğu gibi
özellikle AB ve kısmen ABD’nin üzerinde
hassasiyetle durdukları konularda yeni ku-
ralların geliştirilmesine de imkân doğmu-
yor. Bu durum gelişme yolundaki ülkeler
( GYÜ) arasında, Doha Turu müzakerele-
rinin de sekteye uğramasıyla birlikte, “kü-
resel ticaretin yeni kurallarının ve normla-
rının büyük ölçüde bu iki taraf arasında
belirleneceği” şeklinde bir kaygı yaratıyor. Tüm
bu faktörler önemli olmakla beraber en çok üzerinde durul-
ması gereken konununher iki tarafın da kendi ticaret stratejile-
rinde açıkça vurguladıkları iktisadi büyüme ve istihdam olduğu
gözden kaçmamalı.
TÜRKİYE-ABD TİCARET İLİŞKİLERİ VE
BİR STA YAPILMASI DÜŞÜNCESİ
Türkiye’nin ABD ile toplam ticareti (2012 itibarıyla 19.73
milyar dolar) küresel ölçeklerde oldukça düşük kalıyor. Tür-
kiye’nin toplam ihracatı içinde ABD’nin payı %4 dolaylarında
seyrediyor. Türkiye’nin ABD’nin toplam dış alımındaki payı ise
%0,27 ile sınırlı. Türkiye ABD’nin ithalat yaptığı ülkeler liste-
sinde 2011 yılında ancak 45’inci sırayı alabildi. ABD’nin ihraca-
tında Türkiye’nin payının ise sadece %0.81 olduğu göz önüne
alınırsa, iki tarafın ticari ortak olarak dış ticaretlerindeki yeri
görece çok düşük bir seviyede görünüyor. Dahası, son yıllarda ti-
caret dengesi artan şekilde ABD lehine dönmüş durumda. 2004
yılına kadar ABD ile ticaretinde fazla veren Türkiye, 2012 yılı
itibarıyla neredeyse her sattığı 1 dolarlık ürüne karşı 3 dolarlık
ürün ithal eder hale geldi.
AB’nin ABD gibi ticaret hacmi yüksek bir ekonomi ile müza-
kerelere başlayacak olması aramızdaki Gümrük Birliği nedeniyle
Türkiye’de bazı kaygıları da beraberinde getiriyor. Özellikle ABD
ürünlerinin AB üzerinden Türkiye’ye gümrüksüz girmesi, buna
karşın Türk ihraç ürünlerine karşı ABD’nin tarife vb. uygula-
malara devam edecek olması kaygının temelini oluşturan baş-
lıca unsur. Bu durumun mevcut ticaret dengesini Türkiye’nin
aleyhine daha da bozması bekleniyor. Yani asimetrik bir durum
oluşuyor. ABD’nin uyguladığı tarife oranlarının genelde düşük
62
EKONOMİK
FORUM
ARAŞTIRMA
Kaynak:
EkonomiBakanlığıveTÜİKverileri
Türkiye-ABD Ticaret İlişkileri
2002-2012
(Milyon dolar)
Yıl
Türkiye'nin
ABD'ye
İhracatı
Türkiye'nin
ABD'den
İthalatı
Ticaret
Dengesi
2002
3,356
3,099
257
2003
3,751
3,495
256
2004
4,860
4,745
115
2005
4,910
3,375
-465
2006
5,060
6,260
-1,200
2007
4,170
8,166
-3,996
2008
4,299
11,975
-7,676
2009
3,240
8,575
-5,335
2010
3,762
12,318
-8,556
2011
4,584
16,034
-11,450
2012
5,605
14,130
-8,525
T
Ü
R
K
İ
Y
E
’
D
E
T
R
A
N
S
A
T
L
A
N
T
İ
K
A
N
L
A
Ş
M
A
S
I
’
N
A
Y
Ö
N
E
L
İ
K
E
N
D
İ
Ş
E
K
O
N
U
S
U
,
T
Ü
R
K
İ
H
R
A
Ç
Ü
R
Ü
N
L
E
R
İ
N
İ
N
A
B
D
P
A
Z
A
R
I
N
D
A
A
B
M
E
N
Ş
E
L
İ
Ü
R
Ü
N
L
E
R
K
A
R
Ş
I
S
I
N
D
A
A
Y
N
I
Ş
A
R
T
L
A
R
D
A
R
E
K
A
B
E
T
A
V
A
N
T
A
J
I
N
I
Y
A
K
A
L
A
Y
A
M
A
Y
A
C
A
K
O
L
M
A
S
I
.
