EKONOMİK
FORUM
43
i
DOSYA
araştırma laboratuvarları” olmak üzere iki tür araştırma altyapısı
desteği verilmektedir. İleri ve tematik araştırma laboratuvarları,
belli bir bilimsel alanda uzmanlaşmış ve bu alanda ulusal ve bölgesel
düzeyde araştırma faaliyeti yürütme kapasitesine sahip birimlerdir.
Kamu kurumları ve üniversitelerde 180’den fazla ileri ve tema-
tik araştırma laboratuvarı projesi desteklenmiştir. Bu projelerle
kurulan çeşitli ölçeklerdeki araştırma altyapıları ağırlıklı olarak
biyoteknoloji dâhil yaşam bilimleri, malzeme, havacılık ve uzay,
bilgi ve iletişim, savunma teknolojileri ile nanoteknoloji alanlarında
faaliyet göstermektedir.
İkinci destek türü olan, merkezi araştırma laboratuvarları
kapsamında ise devlet üniversitelerinin farklı birimlerinin ileri
düzeyde araştırma altyapı ihtiyacının karşılandığı birimler oluştu-
rulmaktadır. 2014 yılı itibarıyla 49 üniversitede merkezi araştırma
laboratuvarı projesi tamamlanmış olup, 45 üniversitede devam et-
mektedir. 2014 yılı sonunda üniversitelerimizin merkezi araştırma
laboratuvarlarının büyük oranda tamamlanacağı ve kullanılabilir
duruma geleceği öngörülmektedir. Merkezi araştırma laboratu-
varları özellikle gelişmekte olan üniversitelerdeki araştırmacıların
ve kurulu oldukları bölgedeki özel sektörün Ar-Ge ihtiyaçlarının
karşılanması açısından büyük önem taşımaktadır.
6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair
Kanun çıkarılması hangi ihtiyaçtan kaynaklandı ve Kanun ne
tür düzenlemeler getiriyor?
Bugüne kadar araştırma altyapıları için ayrılan kamu kaynağıyla
kurulan ve kurulmakta olan araştırma altyapı sayısı göz önüne
alındığında, Türkiye’de araştırma altyapısının güçlendirilmesi için
önemli adımların atılmış olduğu görülmektedir. Ancak son yıllar-
da yapılan çalışmalar, kurulmuş olan merkezlerin yönetiminde,
işleyişinde, personel yapısında birtakım yetersizlikler olduğunu ve
buralarda yapılan Ar-Ge çalışmaları sonucunda elde edilen sonuç-
ların yeterince faydaya dönüşmediğini ve ticarileşmediğini ortaya
koymuştur. Ülkemizdeki Ar-Ge harcamalarının 2012 itibarıyla
%44’ünün üniversitelerde yapıldığı ve araştırmacı insan gücünün
önemli bir kısmının (%41’i) üniversitelerde görev yaptığı dikkate
alınırsa, üniversitelerde kurulu araştırma altyapılarında yaşanan
sorunların bu durumun oluşmasında en önemli etkenlerden biri ol-
duğu görülmektedir. Dolayısıyla, üniversitelerde yerleşik araştırma
altyapılarına ilişkin düzenleme yapılması ihtiyacı ortaya çıkmıştır.
Araştırma altyapılarının sürdürülebilirlikleri ve etkin çalış-
malarına ilişkin sorunlar, 15 Aralık 2010
tarihli Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun
(BTYK) 22’nci toplantısında değerlendirildi.
Bakanlığımıza, araştırma altyapılarının daha
etkin kullanımını ve sürdürülebilirliğini sağ-
lamak üzere, altyapıların özel sektör ve ilgili
kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği kur-
maları, yönetimi, sürdürülebilir finansma-
nı, personel istihdamı, tüm araştırmacılara
kesintisiz hizmet verebilecek şekilde açık
olması, performanslarının izlenmesi ve de-
ğerlendirilmesi gibi konularda idari ve yasal
düzenlemeler yapma görevi verildi.
Bu çerçevede Kalkınma Bakanlığı koordi-
nasyonunda ilgili kamu kurumları, özel sektör
temsilcileri, üniversiteler ve sivil toplumkuru-
luşlarının katıldığı çok sayıda çalıştay ve top-
lantı gerçekleştirdik. Bilim, Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığı ve TÜBİTAK ile 2012 yılında işbirliği
protokolü imzalanarak araştırma altyapıları-
nın performanslarının değerlendirilmesine
yönelik çalışmaları başlattık. Yürütülen tümbu
çalışmalar sonucunda bu Kanun hazırlanmış
ve TBMM’ye sevkinin üzerinden fazla zaman
geçmeden kanunlaşarak yürürlüğe girmiştir
Kanun kapsamında araştırma altyapılarına
yönelik strateji ve öncelikleri belirlemek, ye-
terlik, izleme ve değerlendirme karar sürecini
yönetmek ve Kanun kapsamındaki diğer stra-
tejik kararları vermek üzere Kalkınma Bakanı,
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı ve Milli Eği-
tim Bakanından oluşan “Araştırma Altyapıları
Kurulu” oluşturulmaktadır. Kurulun görev
alanına giren konularda teknik düzeyde çalış-
malar yapmak üzere “İzleme ve Yeterlik Değer-
lendirme Komitesi” kurulmaktadır. Komitenin
yapısında Kalkınma Bakanlığı Müsteşarı baş-
kanlığında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Müsteşarı, Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı,
YÖK Başkanı ve TÜBİTAK Başkanı üye olarak
yer almaktadır.
Sonuç olarak, merkezi ve altyapı düzeyinde
oluşturulan yapılarla profesyonel yönetim
anlayışı içinde araştırma altyapılarının sür-
dürülebilirliğinin sağlanması hedeflenmiştir.
6550 sayılı Kanun’un 10 Temmuz 2014 ta-
rihinde Resmi Gazetede yayımlanmasını müte-
akip ikincil düzenlemelerin yapılması amacıyla
çalışmalar başlatılmış olup ilgili tarafların da
katkılarını alarak yapacağımız çalışmalarla
Kanun hükümlerini uygulamaya başlayacağız.
Bu Kanun bilgi üreten, bu bilgiyi teknolojik ve
katma değeri yüksek ürünlere dönüştüren ve
bilgiyi üretecek insan gücünü yetiştiren bir
Ar-Ge ve yenilik ekosistemi oluşturmak için en
önemli araçlardan biri olan araştırma altyapıla-
rının ülkemizin kalkınmasına olan katkılarının
artırılmasını sağlayacaktır.
