101 / 132
NOTLAR:
1)
Atatürk’ten Hatıralar Hasan Rıza Soyak Yapı Kredi yayınları 1973)
2)
1924-27 tarihleri arasında Bahriye Bakanlığı yapan İhsan Eryavuz Yavuz gemisinin onarılması hakkındaki sözleşmenin değiştirilmesi konusunda güven sarsıcı ve Bakanlar kurulu kara-
rına aykırı ve yasal yetkisinin dışında hareket ettiği için hakkında meclis soruşturması açıldı.1928 de dokunulmazlığı kaldırıldı. Yüce divanda yargılandı. 2 yıl ağır hapse mahkum edildi.
3)
Atatürk’ün vasiyetnamesi.
a.
Nukut ve hisse senetleri, şimdiki gibi, İş Bankası tarafından nemalandırılacaktır.
b.
Her seneki nemadan, bana nispetleri şerefi mahfuz kaldıkça, yaşadıkları müddetçe, Makbule’ye ayda bin, Afet’e sekizyüz, Sabiha Gökçen’e altıyüz, Ülkü’ye ikiyüz lira ve Rukiye ile
Nebile’ye şimdiki yüzer lira verilecektir.
c.
S. Gökçen’e bir ev de alınabilecek ayrıca para verilecektir.
d.
Makbule’nin yaşadığı müddetçe Çankaya’da oturduğu ev de emrinde kalacaktır.
e.
İsmet İnönü’nün çocuklarına yüksek tahsillerini ikmal için muhtaç olacakları yardım yapılacaktır.
f.
Her sene nemadan mütebaki miktar yarı yarıya, Türk Tarih ve Dil Kurumları’na tahsis edilecektir.
4)
Burhan Ulutan Etibank 1935-1983 s.15-16)
dikkat ve titizlikle yetiştirilmiş, derin bilgi ve
tecrübe ile birlikte sağlam geleneğe bağlı
bankacılardan başkası bankacılık yapamaz-
lar. Haydi para bulundu diyelim. Yetişmiş
uzman bankacılar nasıl bulunacak. Yeni
banka açıldıktan 6 ay sonra kapılarını kapat-
mağamecbur olacaktır. Üstelik Gazi Paşa’nın
paraları batırılacak. Bir yabacı bankanın taşra
şubesinde kısa bir süre çalışmış ufak bir me-
murun (Celal Bayar Kurtuluş savaşı başlarken
Orient Bank’ın Bursa şubesinde çalışmakta
idi. Nazmi Kal) eskimiş yarım tecrübesi, yeni
bir banka kurup işletmek için asla yeterli
olamaz”diyorlardı.
Osmanlı Bankası’nın o zamanki Türkiye
Genel Müdürü de bilgiç bir Avrupalılık iddi-
alı, levanten edası ile Atatürk’ün huzurunda
“Türklerin bankacılığı yapamayacaklarını”
söylemek cesaretini kendinde bulabilmişti.
Ekonominin geleceğine öncülük etti
Eski Osmanlı Maliye Bakanı Cavit Bey
de “ Ben Celal’i bilirim Eski İttihatçı arkada-
şımdır. Fakat bu işin başarılması mümkün
değildir” kehanetinde bulunmuştur.
Bu ağır sataşmalara rağmen Türkiye
İş Bankası, kuruluşundan 4 ay sonra 1924
yılındaki toplam mevduatı 96 yurttaşa ait
12.554 liradan ibaret kalmıştı. Bir kaç yıl son-
101
EKONOMİK
FORUM
ra ise Türkiye’nin en büyük bankası olmuş-
tur. İş Bankası İzmir İktisat Kongresi’nde ka-
bul edilen genel ilkeler ışığında Atatürk’ün
girişimi ile kurulan banka asıl bankacılık
faaliyetlerini sürdürmesinin yanı sıra sinai
girişimlere ve diğer faaliyet alanlarına ka-
tılımlar da bulundu. Türk ekonomisinin
gelişmesine öncülük etti.
Ekonominin güçlenmesinde büyük
bir görev üstlenen İş Bankası yalnızca ulu-
sal sermayenin oluşmasına değil oluşan
paranın verimli alanlara yatırılmasına da
öncülük etti. Kurulduğundan başlayarak
bir yanda çağdaş ve ulusal bankacılığı ül-
kemizde kurup geliştirirken bir yandan da
iştirakler ve ortaklıklar yolu ile Cumhuriyete
önemli kurumlar kazandırmıştır.
1938’e kadar kurduğu müesseseler
Sayıları yüzleri aşan bu kurumların hep-
sini yazmak sizi sıkabilir düşüncesi ile 1938
yılına kadar İş Bankası’nın doğrudan veya
iştirak yolu ile kurduğu müesseselerden
birkaçını yazmak isterim.
Tam listeyi merak edenler Türkiye İş
Bankası Tarihi adlı kitapta bulabilirler.
◗
Alpullu Şeker Fabrikası
◗
İpekiş Mensucat Fabrikası
◗
İstanbul,İzmir Liman Şirketi
◗
Kilimli Kömürleri
◗
Yüniş
◗
Kibrit İnhisarı
◗
Ergani Bakır
◗
Türk Ticaret Bankası
◗
Bursa Kaplıcaları
◗
İstanbul Umum Sigorta ve
Anadolu sigorta
◗
Ankara un, ekmek
◗
T.C. Merkez Bankası
◗
Milliyet Matbaası
◗
Turhal Şeker
◗
Keçiborlu Kükürtleri
◗
Malatya Bez Fabrikası
◗
Türkiye Şişe ve Cam
İş Bankası'nın ilk idare meclisi
Nazmi Kal -Celal Bayar (Çeşme 1975)