102 / 132
EKONOMİK
FORUM
102
Tekelciliğin
yeni çağı
Kapitalistler tükettikleri
için değil tasarruf ettikleri
için, yani Oxford’da
Drummond Siyasi İktisat
Profesörlüğü’ndeki
seleflerimden biri olan
Nassau Senior’un deyimiyle
perhiz yaptıkları için
ödüllendirilir.
Nobel Ekonomi ödülü sahibi olan Prof. Joseph E. Stiglitz, Roosevelt
Enstitüsü’nün Baş Ekonomisti ve Columbia Üniversitesi’nde ders
vermektedir. Adam S. Hersh, Roosevelt Enstitüsü’nde Kıdemli
Ekonomist ve Columbia Üniversitesi’nin Politik Diyalog Girişimi’nde
misafir öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.
2
00 yıl boyunca, gelir dağılımının neye göre be-
lirlendiği ve ekonominin nasıl işlediği hakkında
iki düşünce tarzı olagelmiştir. Adam Smith ve on
dokuzuncu yüzyıl liberal ekonomistlerinin ortaya
attığı birincisinin odak noktası rekabet piyasalarıdır. Smith
tarzı liberalizmin refah ve gelirde nasıl hızlı bir yoğunlaşmaya
yol açtığının farkında olan diğerinin çıkış noktası ise serbest
piyasaların tekelciliğe meylidir. Her ikisini de anlamak önem-
lidir çünkü hükümet politikaları ve mevcut eşitsizliklerle ilgili
görüşlerimizi biçimlendiren şey bu iki düşünce tarzından
hangisinin gerçeği daha iyi yansıtıyor olduğudur.
On dokuzuncu yüzyıl liberallerine ve onların bugünkü
destekçilerine göre, piyasalar rekabetçi olduğu için bireyle-
rin elde ettiği kazançlar da onların sosyal katkılarıyla, yani
ekonomistlerin deyimiyle marjinal ürünleriyle ilgilidir.
Kapitalistler niçin ödüllendirilir?
Kapitalistler tükettikleri için değil tasarruf ettikleri için,
yani Oxford’da Drummond Siyasi İktisat Profesörlüğü’ndeki
seleflerimden biri olan Nassau Senior’un deyimiyle perhiz
yaptıkları için ödüllendirilir.
Buna göre gelirdeki farklılıklar onların insan sermayesi
ve finansal sermaye gibi “varlık” mülkiyetiyle ilişkiliydi. Eşit-
sizlik alimleri de böylece varlıkların nesilden nesle aktarılma
biçimi dahil varlık dağılımını belirleyen etkenlere odaklandı.
İkinci düşünce tarzının çıkış noktası ise “güç”tür ve
işçiler üzerinde tekelci kontrol gücünü kullanabilme veya
işgücü piyasalarında, otorite kurabilme becerisini de içerir.
Bu alandaki alimler güce neyin yol açtığına, gücün nasıl
korunup pekiştirildiğine ve piyasaların rekabetçi olmasını
engelleyebilen diğer özelliklere odaklanmıştır. Bilgi asi-
metrisinden kaynaklanan sömürü hakkındaki çalışmalar
Prof. Joseph
E. Stiglitz