101 / 132
101
EKONOMİK
FORUM
Telif hakkı: Project Syndicate, 2016.
www.project-syndicate.org
Makul okullaşma aracılığıyla makul st hdam yaratamamanın
mal yet , s yas st krarsızlık, ABD’ye (Orta Amer ka ve Karay pler’den)
ve Avrupa’ya (Ortadoğu ve Afr ka’dan) büyük çaplı göç, yoksulluktan
kaynaklanan ş ddet, uyuşturucu ve nsan t caret le etn k çatışmalar
olarak karşımıza çıkıyor.
Brown’nın yaptığı Küresel EğitimFinansmanı Uluslararası Komisyonu
tarafından yayımlanan iki rapor da dahil olmak üzere son zamanlarda
hazırlanan bazı uluslararası raporlara göre, ilkokul ve ortaokul eğitimi
için sağlanan yıllık küresel kalkınma desteğinin 4milyar $’dan 40mil-
yar $’a yükseltilmesi gerekiyor.Yoksul ülkelerin dünya standartlarında
ilkokul ve ortaokul eğitimi verebilmesi, (yeni Sürdürülebilir Kalkınma
Hedefleri belgesindeki Dördüncü Hedef’te belirtildiği gibi) ancak bu
on katlık artışla mümkün. Bu bağlamda ABD ve diğer zengin ülkele-
rin, mevcut askeri harcamaları kısarak yaratacağı gerekli finansmanı
sağlayarak bu yıl KEF’nu oluşturması gerekiyor.
Muhtemelen ABD’nin yeni başkanı olacak olan Hillary Clinton,
gerçekten barışa ve sürdürülebilir kalkınmaya inanıyor ise KEF’nun
oluşturulmasına destek verme niyetini beyan etmelidir. Aynen,
Başkan George W. Bush’un 2001’de önerilen AIDS, Tüberküloz ve
Sıtma ile Mücadele Küresel Fonu’nu destekleyeceğini söyleyen ilk
başkan olması gibi. Clinton, Çin’i ve diğer ülkeleri bu çok taraflı
çalışmaya katılmaya çağırmalıdır.
Sonu gelmeyen savaşlar…
Aksi durum yani küresel eğitimden ziyade savunmaya büyük
miktarlarda harcama yapmayı sürdürmek, ABD’yi, yurtdışındaki
yüzlerce askeri üssün, her yıl yapılan on milyarlarca dolarlık silah
satışının ve sonu gelmeyen savaşların trajik bağımlısı batık bir
imparatorluğun durumuna sürükleyebilir.
Yoksul ülkeler, nasıl ki Küresel Fon kuruluncaya kadar AIDS,
tüberküloz ve sıtma ile mücadele edemedilerse, KEF olmadan
çocuklarına eğitim vermek için gereken kaynaktan da yoksun
kalacaklar.
Bütçe ile ilgili temel mesele şu: Yoksul bir ülkede bir çocuğa
bir yıl boyunca eğitim vermenin maliyeti asgari 250 $; ne var
ki düşük gelirli ülkeler çocuk başına yılda ortalama ancak 90 $
harcayabiliyor. Eğitim çağında ihtiyaç sahibi 240 milyon çocuk
olduğunu düşünürsek, çocuk başına yıllık finansman açığı 160 $
veya toplamda yıllık yaklaşık 40 milyar $.
Yeterli finansmandan yoksun eğitimin sonuçları trajik boyut-
larda. Çocuklar, sıklıkla temel seviyede okumayı veya yazmayı bile
öğrenemeden okulu erken bırakıyor. Eğitimlerini yarımbırakan bu
çocuklar, sıklıkla çetelere, uyuşturucu trafiğine ve hatta cihatçılara
katılıyorlar. Kız çocukları erken yaşta evlendiriliyor ve çocuk sahibi
oluyorlar. Doğurganlık oranı yükseliyor ve yeterli eğitim almamış
bu yoksul annelerin (veya babaların) çocuklarının yoksulluktan
kurtulmak konusunda çok az umudu oluyor.
Makul okullaşma aracılığıyla makul istihdam yaratamamanın
maliyeti, siyasi istikrarsızlık, ABD’ye (Orta Amerika ve Karayipler’den)
ve Avrupa’ya (Ortadoğu ve Afrika’dan) büyük çaplı göç, yoksul-
luktan kaynaklanan şiddet, uyuşturucu ve insan ticareti ve etnik
çatışmalar olarak karşımıza çıkıyor. Hemen ardından da, ABD’nin
insansız hava araçları devam eden istikrarsızlığı daha da kötüleş-
tirmek üzere havalanıyor. Kısacası, CIA’den KEF’na, ABD-destekli
başarısız rejim değişikliklerinden (Afganistan’da Taliban'ı, Irak’ta
Saddam Hüseyin’i, Libya’da Muammer Kaddafi’yi ve Suriye’de Be-
şar Esad’ı hedef alanlar da dahil) sağlık, eğitim ve makul istihdam
yatırımlarına geçiş yapmamız gerekiyor.
Daha fazla fon ayrılmalı
Yardımları eleştirenlerden bazıları, eğitim fonlarının boşa
masraf olacağını öne sürüyorlar. Ancak aynı kişiler, ben 2000
yılında hastalıkla mücadele için kamu sağlığına daha fazla fon
ayrılması gerektiğini söylediğimde de tamamen aynı görüşleri
dile getirmişlerdi. Daha fazla fon ayrılmasının sonuçlarını on altı
yıl sonra görebiliyoruz: hastalık maliyetleri ciddi şekilde düştü ve
Küresel Fon büyük başarı gösterdi (bağışta bulunan taraflar da
aynı şekilde düşünüyorlar ve son zamanlarda hesaplarını yeniden
aktif hale getirdiler).
ABD ve diğer ülkeler, eğitim konusunda başarılı bir model
oluşturmak için, öncelikle yardımlarını yeni bir fonda toplayabilirler.
Bu fon da düşük gelirli ülkelere çağrıda bulunarak, destek almaya
yönelik projelerini sunmalarını isteyebilir. Siyasetten bağımsız
bir teknik inceleme komisyonu, projeleri inceleyebilir ve finanse
edilmesi gerekenleri önerebilir. Onaylanan ve desteklenecek
olan projeler, uygulama aşamasında KEF tarafından izlenebilir ve
değerlendirilebilir ve böylece, başarılı hükümetler de iyi yönetim
konusunda başarılı bir geçmişe ve saygınlığa kavuşurlar.
ABD ve diğer ülkeler, savaşlara ve silahlanmaya 2000 yılından
beri trilyonlarca dolar harcadılar. Eğitime yapılan yatırımı artırma-
mızı ve aynı zamanda savaşa, darbelere ve silahlanmaya yapılan
harcamalar kısmamızı sağlayacak mantıklı, insanca ve profesyonel
yeni bir yaklaşım benimsemenin zamanı gelmiştir. Dünya gençli-
ğinin eğitimi, bizi küresel sürdürülebilir kalkınmaya götürecek en
güvenli yolu, aslında yegâne yolu, göstermektedir.