107 / 132
107
EKONOMİK
FORUM
ğunu düşünsek bile unutkanlık check-up
yaptırmamızda büyük yarar vardır. Bellek
check-up yaptırıldığında, normal bellek
performans ölçümü yapılmış olacaktır ve
bu da ileride oluşabilecek bellek bozukluk-
ları için referans olacaktır. Bazen de unut-
kanlık check-up’ı ile olası bellek bozuklu-
ğunun erken safhaları yakalanabilmektedir.
Hangi yaşta olursanız olun ve özellikle 50
yaş üstündeki insanların mutlak unutkanlık
check-up’ı yaptırmasında büyük fayda var-
dır. Bilindiği üzere 65-85 yaş arası bunama
riski her 5 yılda bir iki katına çıkmaktadır.
Unutmayınız ki, Alzheimer hastalığı gibi
nörodejeneratif bunamalarda unutkanlık
belirtisi ortaya çıkmadan yaklaşık 10-15 yıl
önce beyinde değişiklikler başlamaktadır.
Ancak unutkanlık check-up’ı ile erken dö-
nemde silik de olsa bazı bulgulara tespit
edilebilmektedir.
Unutkanlık check-up’ı ile kişilerin ruhsal
durumu, oriantasyonu, bellek fonksiyon-
ları, anlama, kavrama, algılama, bilgileri
öğrenme ve hatırlayabilme fonksiyonları
tespit edilebilmektedir. Bunun yanında kan
tetkikleriyle vücutta eksik-bozuk olan ve
unutkanlığa yol açan parametreler ortaya
konulmakta, beyin görüntüleme (Beyin
MRI) ve EEG (Elektroensefalografi) ile de
beyinde olabilecek anatomik ve fonksi-
yonel bozuklukların varlığı ya da yokluğu
belirlenebilmektedir.
TOBB ETÜ Hastanesi Nöroloji Uzmanı
Doç. Dr. Erdal Eroğlu
açan bilgisayar ve akıllı telefonlar gibi tek-
nolojiler de unutkanlığın önemli nedenle-
rinden birisidir.
Yaşlılarda ise daha çok; Alzheimer has-
talığı, vasküler (damarsal) nedenli unutkan-
lıklar, Lewy cisimcikli demans (bunama),
parkinson hastalığı-demans kompleksi,
normal basınçlı hidrosefali gibi nedenler
bellek fonksiyonlarında bozukluğa neden
olduğu gibi, gençlerde unutkanlığa neden
olan faktörler de yaşlılarda hafıza bozukluk-
larına neden olabileceği unutulmamalıdır.
Depresyon ve unutkanlık
Depresyon hem gençlerde hem de
yaşlılarda unutkanlığa yol açan önemli
nedenlerden birisidir. Tıp dilinde depresif
psödodemans (depresyona bağlı yalancı
demans) olarak adlandırılmaktadır. Bazen
zaman içerisinde demansa depresyon da
ilave olabilir. Depresyon, bilişsel fonksiyon-
larda hafif bozukluklara yol açabileceği gibi
ciddi düzeylerde de etkileyebilir. Depres-
yon erken tespit edilip tedavi edildiğinde
“depresyona bağlı yalancı demans” da dü-
zelmektedir.
Yaşla beraber mutluluk hormonu de-
nilen “seratonin” azalmaktadır. Bu nedenle
“depresif yalancı demanslar”yaşlılarda daha
fazla görülmektedir. Mutlu bir şekilde yaşa-
yan ve depresyondan uzak duran hastalar-
da unutkanlık daha az ortaya çıkmaktadır.
Uzun süre depresyonda kalan ve tedavi
edilmeyenlerde yaşamın ileriki yıllarında
Alzheimer hastalığına yakalanma riskleri
artmaktadır. Yani depresyon Alzheimer has-
talığı için risk teşkil etmektedir. Hatta uzun
süre “depresif yalancı demans” nedeniyle
takip edilen hastaların yaklaşık %10-15’i
kalıcı demansa dönüşebilmektedir. Bu ne-
denle depresyonun tanısı konulduktan
sonra hemen etkili tedaviye başlanmalıdır.
“Depresyona bağlı yalancı demanslı
hastalar”, kendileri doktora giderken, Alz-
heimer gibi demansı olanlar yakınları ta-
rafından doktora götürülür. Depresif has-
talar unutkanlıklarını abartılı gösterirler ve
doktorun sorularına cevap verirken gayret
göstermezler ve genelde“bilmiyorum”keli-
mesini çok kullanırlar. Oysa gerçek demansı
olan hastalar sorulara doğru cevap verebil-
mek için olağanüstü gayret gösterirler.
Kolay fark edilebilir mi?
Bu her zaman için mümkün olmaz. Bel-
lek bozukluğu bazen sinsi başlar ve erken
dönemlerde hasta ve yakınları tarafından
kolayca fark edilmeyebilir. Bellek bozuk-
luğunun erken fark edilmesi önemlidir,
çünkü bazı bellek bozukluklarının tedavisi
mümkündür ve erken tespit edildiğinde
tedaviye erken başlanılabilir. Bellek bozuk-
luğunun erken dönemlerinde önce basit
şeyler (isimleri hatırlamada zorlanma, evde
ya da işyerinde koyduğu eşyalarını arama
gibi) unutulmaya başlar. Ancak, unutkanlık
ve diğer bilişsel fonksiyonlardaki bozul-
ma günlük yaşam aktivitelerini bozmaya
başladığında ya da performansı düşmeye
başladığında önem kazanır.
Unutkanlık için neden
check-up yaptırılmalı?
Bellek fonksiyonlarımızın normal oldu-