Aslında, Esad’ın belirsiz bir süre boyunca
olmasa da en azından bir geçiş döneminde ikti-
darda kalması önerilmiş de olsa, Rusya o tarihte
makul bir biçimde yapıcı davranıyordu. Rusya,
bir taraftan Suriye’deki ticari menfaatlerini ve
Tartus Limanı’ndaki donanma üssünü korurken
diğer taraftan da kan dökülmesine son verecek
pragmatik bir çözüm aradı. Ruslar Annan’ın ba-
rış girişimini açıkça destekledi. Ancak, ABD ve
diğerleri isyanlara finansal destek verdiği için,
Rusya ve İran rejime daha çok sayıda, daha ge-
lişmiş silah temin etti.
Daha sonra, muhtemelen Suriye hükümeti
tarafından (büyük olasılıkla her iki tarafça) kim-
yasal silahlar kullanıldığından, ABD yine bahsi
artırdı. BM’yi bir kez daha pas geçen ABD, kim-
yasal silahların gelecekte kullanılmasının önüne
geçme bahanesiyle Suriye’yi bombalayarak doğ-
rudan müdahale etme niyetini beyan etti.
Şimdi ABD’nin motivasyonu tam olarak
belli değil. Belki de temelinde hiçbir dış politi-
ka mantığı yok, sadece umursamazlık var. Bi-
raz mantık varsa da, Suriye’nin kendisini değil,
İran ve İsrail’i merkez alıyor. Dünyada ABD’nin
devirmeye çalışmadığı birçok diktatörlük var.
Tersine, birçoğu görünürde Amerika’nın yakın
müttefiki. O halde ABD tehlikeli bir biçimde tır-
manmaya devam ederek kimyasal silahlarla sal-
dırı noktasına gelmiş olan bir iç savaştaki ölüm-
cül isyanı desteklemeye neden devam ediyor?
ABD, SURİYE GİBİ ÜLKELERİ İRAN’A KARŞI
VEKİL OLARAK KULLANMAKTANVAZGEÇMELİ
Basitçe söylersek, Başkan Barack Obama’nın
idaresi Orta Doğu’daki rejim değişikliğinin yeni
muhafazakar felsefesini miras aldı. Burada ağır
basan fikir, bu bölgede başa geçenleri ABD’nin
ve onun yakın müttefiklerinin seçmesidir. Esad
otoriter olduğu için değil, İran’la ittifak kurarak
ABD, İsrail, Türkiye ve birkaç Körfez ülkesinin
gözünde bölgesel bir tehdit haline geldiği için
gitmelidir.
Aslında ABD, ister İsrail’in kendi güvenliğiyle
ilgili inandırıcı olmayan vizyonuna isterse Sünni
ülkelerin Şii İran’a itirazına olsun, bu ülkelerin
kendi dar menfaatlerine hizmet etmek için ayar-
tıldı. Ama uzun vadede, uluslararası hukuktan
sapmış bir ABD dış politikası daha fazla savaş-
tan başka bir şey üretemez. ABD rotayı tersine
çevirmeli. ABD’nin, BM’nin desteği olmadan
Suriye’ye doğrudan saldırması oradaki krizi çöz-
mek yerine bölgeyi daha da alevlendirecektir
ki, bu da parlamentonun bir askeri greve katıl-
masını reddederek hükümete itaatsizlik ettiği
İngiltere’de çok iyi değerlendirilmiş bir husustur.
Bunun yerine, ABD kimyasal saldırıların
delillerini BM’ye sunmalı, Güvenlik Konseyi’ni
suçluları mahkûm etmeye davet etmeli ve bu tür
ihlalleri Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne taşıma-
lıdır. Ayrıca, Obama idaresi, Rusya ve Çin’le bera-
ber çalışarak Kimyasal Silahlar Konvansiyonu’nu
uygulamaya koymalıdır. Eğer ABD bir taraftan
diplomatik ve şeffaf davranarak (tek taraflı sal-
dırmadan) bunu başaramazsa Rusya ve Çin bu
önemli konuda kendilerini dünyadan yalıtılmış
bulur.
Daha genel olarak ABD, Suriye gibi ülkeleri
İran’a karşı vekil olarak kullanmaktan vazgeç-
melidir. ABD’nin isyana verdiği mali ve lojistik
desteği geri çekmesi ve başkalarını da aynı şeyi
yapmaya davet etmesi, Suriye’deki otoriterliğin
üstüne gitmez ya da ABD’nin İran’la meseleleri-
ni çözmez ama Suriye’de meydana gelen büyük
ölçekli katliam ve yıkımı durdurur ya da önemli
oranda azaltır. Ayrıca, bu durum, bu kez ABD ve
Rusya’nın beraber çalışarak şiddeti dizginlemesi,
El Kaide’yi uzak tutması (ortak menfaat) ve Suri-
ye’deki derin yerel fikir ayrılıklarına uzun vadeli
pragmatik bir çözüm bulması suretiyle, BM barış
sürecinin devam etmesine de yardımcı olur. Ve
ABD’nin İran’la yapacağı ve yeni bir başkanın
dış politika rotasında bir değişiklik önermesini
içeren geçici anlaşma arayışı da canlandırılabilir.
ABD’nin Suriye’deki katliamlara dur deme
zamanı geldi. Bunun için de Orta Doğu’yu yöne-
tecek kişiye kendisinin karar verebileceğine ya
da vermesi gerektiğine dair hayallerinden vaz-
geçmesi gerekir.
Telif Hakkı:
Project Syndicate, 2013.
ABD’nin
Suriye’deki
katliamlara dur
deme zamanı
geldi.
Bunun için
de Orta Doğu’yu
yönetecek kişiye
kendisinin karar
verebileceğine
ya da vermesi
gerektiğine dair
hayallerinden
vazgeçmesi
gerekir.
EKONOMİK
FORUM
93
i
