ANLAŞMANIN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ
VE STATÜSÜ
Anlaşma, DTÖAnlaşması Ek 1A bölümü
altında yer alıyor ve bu itibarla mal ticareti
alanındaki diğer DTÖ anlaşmalarıyla eşit
statüye sahip oluyor. Bu konudaki düzenle-
melerin sonuçlandırılması için bir hazırlık
komitesi kurulması gerekiyor. Komite, ka-
bul edilmiş olan anlaşma metni üzerinde,
hukuki anlamda olabilecek hataları gider-
meye yönelik teknik bir gözden geçirmey-
le, gerekli düzenlemeleri yapmakla görevli.
Doğal olarak bu çalışmada hukukçular ve
teknik uzmanlardan destek alınıyor. Ayrı-
ca, üyeler tarafından gündeme getirilecek
esasa yönelik olmayan, sadece belirli şekli
düzeltme taleplerinin değerlendirilmesi-
nin de yine Komite tarafından gerçekleş-
tirilmesi isteniyor. Anlaşmanın yeniden
müzakereye açılması anlamına gelebilecek
önerilerin kesinlikle değerlendirilmemesi
gerektiği belirtiliyor. Komitenin çalışma-
larını tamamlamasının ardından, tam üye
sayısının 2/3’ünü oluşturan üye ülke, onay
işlemlerini tamamladığında Ticaretin Ko-
laylaştırılması Anlaşması yürürlüğe girmiş
oluyor. Bali Bakanlar Konferansı Deklaras-
yonu’nda tüm bu sürecin tamamlanarak
yürürlüğe giriş aşamasının 2015 Temmuz
ayı olacağı ifadesine yer veriliyor.
Anlaşma yürürlüğe girdiğinde, çok
taraflı ticaret platformunda ticaretin ko-
laylaştırılması konusu hukuki bir düzen-
lemeye kavuşmuş oluyor. Bu düzenleme,
GATT1994’ün V, VIII ve X. maddelerinin
esas alındığı, DTÖ çatısı altında uzman-
ların kıyasıya rekabetiyle, aynı zamanda
büyük bir işbirliği içinde sonuçlandırdık-
ları gümrük konuları ve uygulamalarının
ağırlıkta olduğu çok taraflı bir mal ticareti
anlaşması olarak niteleniyor.
DİPNOTLAR
1)
/
WDSContentServer/WDSP/IB/2004/06/03/00000948
6_20040603162036/Rendered/PDF/wps3224TRADE.
pdf, Şubat 2004
Moïsé, E., T. Orliac and P. Minor (2011), “Trade
Facilitation Indicators: The Impact on Trade Costs”,
OECD Trade Policy Papers, No. 118, OECD Publishing.
doi: 10.1787/5kg6nk654hmr-en
2)
singapore_issues_e.htm
htm, 13 Aralık 1996
3)
Özel ve lehte muamele (Special and differnetial
treatment/DTÖ anlaşmaları çerçevesinde üstelenilecek
taahhütlerin, ülkenin gelişmişlik durumuna göre daha
uzun zamanda ve/veya daha az oranlarda yerine
getirilmesi imkânının verilmesini ifade eder. Ticaretin
Kolaylaştırılması Anlaşması’yla ilk defa bu kapsama
teknik yardım ve kapasite oluşturulması dâhil edildi.
diriliyor hem de kavramın içi dolduruluyor. Buna göre gümrük
makamları, malların tespiti için gerekenden daha fazla ya da
transit gerekliliklerinin yerine getirilmesinin ötesine geçecek
belge ve doküman talebinde bulunamıyor. Transiti söz konu-
su mallarda, transit geçiş yapılan ülke makamları, bu mallarda
teknik şartlar arayamıyor. Transit mallar sınıra gelmeden evrak
üzerinden işlemlerin başlatılmasına izin veriliyor. Transitte ara-
nacak garantilere belirli bir disiplin getiriliyor.
Gümrük işbirliği konusu da, mevzuata uyumun temin ve
tesisi amacıyla, şartların oluştuğu durumlarda, ülkeler ara-
sında bilgi ve belge teatisini öngörüyor. Bilgi değişimi konusu
ayrıntılı biçimde düzenlenirken, teati edilen bilgi ve belgelerin
güvenliğine ilişkin düzenlemeler de aynı şekilde ayrıntılı bi-
çimde metinde yer alıyor.
Anlaşmada yer alan konuların, üye ülkelerin gelişmişlik
düzeylerine göre zaman içinde kademeli olarak hayata geçi-
rilmesi ise ikinci bölümde düzenleniyor. Tüm DTÖ anlaşma-
larında gelişme yolundaki ülkeler ile en az gelişmiş ülkelere
tanınan özel ve lehte muameleden farklı olarak, ilk defa taah-
hütlerin uygulanmasına ilişkin teknik yardım sağlanması ve
kapasite inşası da ön şart olarak bu bölümde ve aynı kapsam-
da düzenleniyor. Teknik yardım sağlanması ve kapasite inşası
konusu, özel ve lehte muamele hükümleri içinde ilk kez yer
alıyor ve başka bir görüşe göre de bu terimin tanımını değişti-
riyor. Ticaretin Kolaylaştırılması Anlaşması, bu yönüyle de bir
ilki oluşturuyor.
EKONOMİK
FORUM
63
i
GÜNCEL
