98 / 132
EKONOMİK
FORUM
98
Küresel
ekonom n n
şekerleme test
Ünlü b r ps koloj k deneyde
an den gelen şeker yeme
steğ ne karşı koyab len
ve dolayısıyla daha sonra
k şeker kazanan küçük
çocukların, yet şk nl kte
başarılı olma olasılığının
buna karşı koyamayan
çocuklarınk nden daha
yüksek olduğu tesp t ed ld .
Benzer b ç mde, gelecek
ç n tasarruf ve yatırım
yapmak üzere hızlı tüket m
reddedeb len toplumların da
gelecektek gel r düzeyler
daha fazla olur.
Jeffrey D. Sachs, Columbia Üniversitesi’nde Sürdürülebilir Kalkınma
Profesörü, Sağlık Politikası ve Yönetimi Profesörü ve Dünya Enstitüsü
Direktörüdür. Ayrıca Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne Milenyum
Kalkınma Hedefleri konusunda Özel Danışmanlık yapmaktadır.
D
ünya ekonomisi 2016 yılına çalkantılı bir giriş ya-
pıyor. Borsa düşüyor, gelişen ekonomiler emtia
fiyatlarındaki ani düşüş karşısında yalpalıyor, gelen
mülteciler Avrupa’nın istikrarını daha da bozuyor;
sermaye akışının tersine dönmesi ve para biriminin aşırı değer
kazanması sonucunda Çin’deki büyüme yavaşladı ve ABD siyasi
felç geçiriyor. Birkaç Merkez Bankası dünya ekonomisini ayakta
tutabilmek için mücadele veriyor.
Bu karmaşadan çıkmanın yolu dört prensipten geçiyor. Birin-
cisi, küresel ekonomik büyüme küresel tasarrufların ve yatırımların
artmasına bağlı. İkincisi, tasarruf ve yatırımakışları ulusal değil, kü-
resel olarak incelenmeli. Üçüncüsü, tam istihdam yüksek tasarruf
oranlarıyla uyumlu yüksek yatırım oranlarına bağlı. Dördüncüsü,
işletmelerin yüksek düzeyde özel yatırım yapması kamunun alt-
yapıya ve insan sermayesine çok yatırım yapmasına bağlı. Şimdi
bunların her birini ele alalım.
Küresel amaç, ekonomik gelişme
Birincisi, küresel amacımız ekonomik gelişme, yani tüm dün-
yada yaşam koşullarının iyileştirilmesi olmalı. Aslında, bu amaç
geçen Eylül ayında 193 Birleşmiş Milletler (BM) üyesinin tamamı
tarafından kabul edilen yeni Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nde
yer aldı. Yaşamın kendisinde olduğu gibi, ekonomik kalkınmada
da bedava öğün yok. Teknik bilgiye, becerilere, makinelere ve
sürdürülebilir kalkınmaya yüksek düzeyde yatırım yapılmazsa,
üretkenlik (özellikle amortisman aracılığıyla) azalma eğilimine
girerek yaşam standartlarını aşağı çeker.
Yüksek yatırım oranı da tasarruf oranının yüksekliğine bağlı.
Ünlü bir psikolojik deneyde aniden gelen şeker yeme isteğine
Prof. Jeffrey
D. Sachs