Forum 259

EKONOMİK

FORUM

tör üretilen fabrikada Gipsy Majör uçak

motoru üretildi.

2. Dünya Savaşı sonunda, ABD hükü-

metinin ekonomik yardım çerçevesinde

uçak ve uçak motoru vermesi, Türkiye’nin

uçak ve motor üretimini terk etmesi so-

nucunu doğurdu. Fabrikalar yerli sipariş

alamadı. THK Uçak ve Motor Fabrikaları’nın

üretim faaliyetlerini sekteye uğrattı.

Şükrü ER:

İki sene sonra öğrendim ki,

bizim uçaklar İsrail’e bakıma gitmiş. Biz

uçağı yapmışız uçağı bakıma, revizyona

İsrail’e gönderiyorlar. İsrail yeni kurulmuş ve

uçak fabrikası da yok. Sirk çadırında uçak

tamiri yapıyorlar. 48’de İsrail kuruldu olay

da 49’da oldu. Hava Yolları Umum Müdü-

rü ile kavga etmeye gittim. “Niye uçakları

bizim fabrikaya getirmiyorsunuz. Bizim

fabrika kapalı sipariş alamıyoruz siz İsrail’e

gönderiyorsunuz” dedim.

1952’de uçak fabrikası, 1954’te uçak

motoru fabrikası MKEK’e devredildi, daha

sonra tekstil fabrikasına dönüştürüldü.

“Biz verelim boşuna uğraşmayın…”

Türkiye’nin kendi uçağını üretmesi batılı

sanayicileri ve uçak fabrikası üreticilerini en-

dişelendiriyordu. İngiliz ve Almanlara göre

Amerika’nın endişesi daha büyüktü. Başlan-

gıçta başaracağımıza inanmıyorlardı, başarın-

ca telaşa düştüler yerli işbirlikçilerini devreye

sokarak üretimi engellemeye başladılar. “Biz

verelim boşuna uğraşmayın” dediler. Döne-

min hükümetleri hibe almayı kabul edince

ülkemizde Atatürk’ün direktifleriyle cumhu-

riyetten hemen sonra filizlenen ve 1940’larda

meyvelerini veren havacılık sanayi yok edildi.

Atatürk’ün

“Bütün tayyarelerimi-

zin ve motorlarının memleketimizde

yapılması ve hava harp sanayinin de

bu esasa göre inkişaf ettirilmesi icap

eder”

sözü unutuldu.

Savaş sanayinde kurulan silah fabri-

kasından tank fabrikasına kadar hepsi bir

bir kapandı. Ülkemiz yabancıların vereceği

silahla ülkesini müdafaa eder duruma geldi.

Atatürk’ün başlattığı sanayileşme, demir

yolu ve eğitim politikası terk edildi.

Atatürk’ten sonra gelen iktidarlar üretmek

yerine satın almayı tercih ettikleri için ülkemiz

hâlâ geri kalmış ülkeler sınıfında anılıyor.

Tümbu gelişmeler olurken İsmet İnönü

Başbakan hatta Mili Şefti. 2. Dünya Savaşı’n-

dan sonra Amerika ile bugün bile zararları-

nı gördüğümüz ikili anlaşmalar yapmıştı.

İsmet İnönü gibi ülkesine büyük hizmetler

yapmış, ülkesini seven, büyük başarılara

imza atan, hiçbir kişisel çıkar sağlamayan

bir devlet adamının bana göre yaptığı bu

hatayı anlamak zor.

(1)

İnönü yaptığı bu hatasını 1964 Kıbrıs’ta

soydaşlarımızın katledilmesi üzerine yasa-

lardan doğan haklarımıza dayanarak yap-

tığımız müdahale sonrasında ABD Başkanı

Johnsonmektubundan sonra anlayacaktır.

(2)

İsmet İnönü Johson’un bu mektubuna

büyük tepki göstererek, “Yeni bir dünya

kurulur, Türkiye’de o dünya içinde yerini alır”

diyecek, ama o zamana kadar ülkemizin her

kurumuna nüfuz etmiş, hükümetler kurup

devirecek kadar güce ulaşmış ABD yine kirli

oyununu oynayacaktı. Nitekim İsmet İnönü,

Başbakan olarak gittiği Amerika’dan Ekrem

Alican’ın başında olduğu Yeni Türkiye Par-

tisi’nin girişimiyle başbakanlıktan düşürü-

lerek ve milletvekili olarak yurda döndü.

DİPNOTLAR:

İsmet İnönü’de bazı insanlara inanma zafiyeti olduğunun örneklerine yukarıda adını yazdığım kitabımın hazırlığı sırasında rastladım. Bu hatasını da Amerikalılara aşırı güvenmesine bağlıyorum. Bu güven duygusunu

Amerika’da okuyan oğlu Erdal İnönü’ye yazdığı mektuptan da anlıyoruz. Bir mektubunda “Bu Amerikalılar iyi insanlar”diyor. Karşındakinin kötü niyetini sezmek mümkün olmuyor.

“… Aynı zamanda Bay Başkan askeri yardım alanındaTürkiye ile ABD arasında mevcut iki taraflı anlaşmaya dikkatinizi çelmek isterim.Türkiye ile aramızda mevcutTemmuz 1947 tarihli anlaşmanın 14’üncü maddesi

mucibince askeri yardımın veriliş amaçlarından ayrı gayelerle kullanılması için hükümetinizin Birleşik Devletlerin onayını alması gerekmektedir… Mevcut şartlar altında Türkiye’nin Kıbrıs’a yapacağı bir müdahalede

Amerika tarafından temin edilmiş olan askeri malzemenin kullanılmasına Birleşik Devletlerin muvafakat edemeyeceğini size bütün içtenliğimizle bildirmek isterim… Johnson ABD Başkanı”

KAYNAK:

“1923-1939 Kalkınma mucizesi-Atatürk’ün Diktiği Ağaçlar”Nazmi Kal.

D-38 tipi yolcu uçağı tamamen Türk mühendis

ve işçilerinin ortaya çıkardıkları bir uçaktır.